Wybielanie pni - ochrona drzew przed mrozem

Pod koniec zimy na pniach drzew owocowych mają tendencję do tworzenia pęknięć mrozowych, które zmniejszają ich płodność i żywotność. Problemowi temu możemy zapobiec dzięki sprawdzonej recepturze naszych dziadków – wybielaniu pni mlekiem wapiennym.

Pień stanowi podstawę drzewa. Jest pośrednikiem między koroną a korzeniami, przepływa przez nią składniki odżywcze i woda. Zimą, kiedy drewno jest narażone na działanie promieni słonecznych i silny mróz, wymaga dodatkowej ochrony. W naszych ogrodach najczęstszą metodą jest wybielanie pni wapnem.

Wybielanie pni – dlaczego jest to konieczne i jak to zrobić
Zimą drzewa owocowe cierpią nie tylko na same przymrozki, ale przede wszystkim na wahania temperatury.

Duże różnice temperatur w dzień iw nocy powodują, że ciemne pnie drzew nagrzewają się w ciągu dnia i zaczynają spływać sokiem do korony. Gdy w nocy twardnieje, pień może pękać.

Nocne chłodzenie powoduje napięcie, zwłaszcza w korze i łyku. W niskich temperaturach drewniane siatki kurczą się szybciej i powstają tu rozdarcia, za pomocą których równoważy się naprężenie. Takie uszkodzenia mrozowe można zauważyć na pniach, a także na grubszych gałęziach.

Wybielanie pni wapnem zapobiega powstawaniu pęknięć mrozowych, gdyż nie pozwala na silne przegrzanie kory w ciągu dnia. Tworzy warstwę ochronną i odbija promienie słoneczne, które w zimowe dni docierają głównie z południa i południowego zachodu.

Pęknięcia i deski mrozowe w pniach drzew
 

Pęknięcia mrozowe to podłużne pęknięcia kory i części drewnianych drzewa. Zwykle zaczynają się nisko nad ziemią i kontynuują pionowo aż do korony drzewa. Pęknięcie mrozowe jest wadą, narusza integralność drewna i obniża jego właściwości mechaniczne. Zwykle goi się i zarasta kalusem, który nazywamy odmrożeniem.

Jeśli znaczna część kory obumiera, tworzą się płyty mrozowe. Uszkodzenia często ujawniają się dopiero latem, kiedy kora w dotkniętym obszarze odpada, łuszczy się i pęka. Chociaż na krawędziach płyt szronowych tworzy się lecznicza siatka, drzewo traci swoją siłę w uszkodzonym obszarze i łatwiej pęka, gdy wieje wiatr.

Innym problemem związanym z uszkodzeniami spowodowanymi mrozem jest to, że pęknięcia i płytki mrozowe działają jak brama do infekcji. Przez otwarte szczeliny mogą przenikać różne patogeny pochodzenia bakteryjnego, grzybiczego i zwierzęcego. Płytsze zmiany mogą się goić, ale te, które penetrują środek tułowia, stanowią poważny problem.

Wapno jako ochrona przed mrozem
 

Od wielu lat pnie malowane są wapnem niegaszonym, aby chronić je przed uszkodzeniami mrozowymi. Warstwa wapienna jest słabym przewodnikiem ciepła, a biały kolor odbija znacznie więcej światła słonecznego niż ciemny kolor pnia. Bielone części drzew nie są wtedy niepotrzebnie przegrzewane, co zapobiega pękaniu ich tkanek.

Gdy pnie stają się białe, później pojawia się również nowa roślinność. W ten sposób mrozy nie zagrożą nawet odżywianiu w celu tworzenia nowych kwiatów i owoców. Jednocześnie malowanie pnia pomaga w niszczeniu porostów i mchów, które występują nie tylko na wyższych wysokościach, ale także w gęsto zarośniętych ogrodach.

Kiedy wybielić drzewa lipą?
Drzewa są podatne na powstawanie pęknięć mrozowych, szczególnie w drugiej połowie zimy lub tuż przed nadejściem wiosny, kiedy powoli zaczynają odradzać się, a soki w drzewie poruszają się. Szok temperaturowy może jednak wystąpić również podczas ciepłych, słonecznych dni w zimie oraz podczas gwałtownego ochłodzenia.

Malowanie pni i grubych gałęzi powinno być wykonane najpóźniej w styczniu, ale zawsze lepiej, jeśli można to zrobić jesienią, między październikiem a grudniem. Gdy nadejdzie mróz i różnice temperatur między słonecznymi dniami a mroźnymi nocami staną się znaczne, drzewa już będą pod opieką.

Jakie drzewa należy wybielić
Najbardziej podatne na uszkodzenia są tkanki drzewne najmłodszych słojów rocznych. Na wrażliwość na mróz wpływa również rodzaj drzewa, stanowisko, odżywianie i oczywiście pogoda w danym roku.

Pnie drzew owocowych, które są najbardziej wrażliwe na zmiany temperatury, należy wybielić. Należą do nich wiśnie, śliwki i brzoskwinie. W przypadku młodych drzewek to samo postąpimy z jabłoniami, gruszami i orzechami włoskimi.

W przypadku starszych drzew suche lub uszkodzone gałęzie należy jesienią odciąć, a wycięte miejsca również pomalować. Wapno będzie działać jak środek dezynfekujący.

Problem z pęknięciami mrozowymi dotyczy również niektórych drzew ozdobnych. Na przykład sakura, wierzba, kalina i klony japońskie wymagają dodatkowej ochrony przed zimą.

Czym wybielić pnie
Do wybielania pni używamy mleka wapiennego – roztworu wapna gaszonego z wodą. Przygotowujemy go z 2 kilogramów wapna gaszonego i 10 litrów wody.

Powłoka wapienna jest degradowalna, jej pozostałości w przyrodzie ulegają rozkładowi i pełnią funkcję bionawozu. Prawidłowo wymieszany roztwór nie szkodzi drzewu ani otaczającym go roślinom. Należy jednak zwrócić uwagę na zachowanie proporcji wapna i wody – zbyt mocne mleko wapienne może spalić drzewa.

Dla początkujących ogrodników zawsze jest łatwiejszy wybór, który polega na zakupie gotowego roztworu wapna do wybielania pni. Takie powłoki mogą zawierać, oprócz wapna gaszonego, inne dodatki, na przykład siarczan żelaza (zielony łupek) do niszczenia mchów.

Jak postępować podczas wybielania pni
W ramach przygotowania drzew do bielenia wskazane jest oczyszczenie pni z porostów i mchów. Ukrywają szkodniki, larwy i jaja, które próbują tu hibernować. Za pomocą drucianej szczotki usuwamy łuszczącą się korę, brud i luźne cząsteczki zaplątane w pniu.

Zalecana wysokość powłoki to 1 metr. Wapnem wybielamy pnie drzew i dolne gałęzie o grubości powyżej 10-15 cm. Do malowania używamy wałka lub pędzla. Jeśli leczymy dużą ilość drzew, opryskiwacz ręczny ułatwi nam pracę.

Drzewa wybielamy przy słonecznej pogodzie w temperaturze powyżej punktu zamarzania, aby pień szybciej wysychał. Zawsze zaczynamy od korzeni w górę, upewniając się, że kolor wsiąka we wszystkie szczeliny w korze. Mleko wapienne nigdy nie jest nakładane na drzewa po deszczu, może nie przylegać prawidłowo.

W razie potrzeby powłokę można odnawiać w okresie zimowym, zwłaszcza jeśli występują duże wahania temperatury pod koniec lutego lub na początku marca. Świeża farba chroni drzewo przez 3 do 4 miesięcy.

Nie należy zapominać, że wapno podrażnia skórę, oczy i drogi oddechowe. Podczas pracy używamy odzieży ochronnej i rękawic. W przypadku ciśnieniowego natryskiwania wapna zalecamy również stosowanie okularów ochronnych lub respiratora.

Alternatywa dla wybielania
Drzewa można również zabezpieczyć przed pękaniem mrozowym innymi metodami. W każdym razie zasada jest taka sama. Staramy się zmniejszać różnice temperatur, jakim drzewo musi być poddane w miesiącach zimowych.

Jedną z możliwości jest owinięcie pnia drzewa lekką włókniną, jutą lub specjalną taśmą papierową. Jednak rozwiązania te są często krytykowane za zbyt wysoką wilgotność, jaką mogą zatrzymać wokół pnia.

Aby nie dopuścić do silnego słońca, możemy oprzeć drewnianą deskę o pień drzewa od strony południowej. Jest to dość skuteczna opcja, z której można korzystać wielokrotnie co roku bez dodatkowych inwestycji. Dla większej stabilności deskę związujemy sznurkiem w miejscu, gdzie drzewo zaczyna się rozgałęziać.

Przy sadzeniu młodych drzew wskazane jest umieszczenie palika podporowego bezpośrednio od strony południowej. Częściowo zacieni pień, co oszczędzi nam dalszej pracy przed zimą. Różne krzewy ozdobne i wyższe byliny również zapewnią ochronę przed zimowym słońcem, jeśli zostaną posadzone w pobliżu drzewa.

Ochrona mniejszych drzew
Jeśli drzewo jest niższe i niezbyt szerokie, można je łatwo ogrodzić siatką. Następnie owijamy siatkę słomą, suchymi liśćmi lub suchą trawą. W ten sposób tworzymy warstwę izolacyjną, która chroni drzewo przed mrozem i nagłymi zmianami temperatury.

W przypadku drzew owocowych możemy również zastosować technikę zimowania krzewów i róż. Małe drzewko owijamy prześcieradłem lub workiem z włókniny, a puste przestrzenie w koronie wypełniamy słomą. Gromadząc słomę przy ziemi, chronimy również korzenie, o ile w ogrodzie nie ma pokrywy śnieżnej.

Ochrona korony przed mrozem
Skuteczną metodą ochrony korony drzew owocowych przed mrozem jest rosa lub deszcz. Gdy temperatura spada poniżej 0 °C, korony kwitnących drzew spryskiwane są czystą wodą. Krople wody nawilżają powierzchnię pąków, kwiatów i drewna.

Fumigacja to niezawodna technika w sadach. Przy braku wiatru spalają się wilgotne substancje organiczne, takie jak drewno, żyto czy stare siano, które raczej się tlą niż palą. Umieścimy ten materiał tak, aby dym przechodził między kwitnącymi drzewami.